استقرار و ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی
مشخصات و خلاصه کتاب «ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی»
امروزه یکی از ملاحظات و مکانیزمهای اساسی در زمینه مدیریت و نظارت بر امور شرکتهای سهامی عام و به ویژه نظام راهبری شرکتی، تشکیل کمیته حسابرسی است. کمیته حسابرسی در استقرار و نظارت بر سیاستهای راهبری شرکتی نقشی اساسی ایفا می کند. هیأت مدیره مسؤولیت نهایی پاسخ دهی درباره سیستم های کنترل داخلی، مدیریت ریسک و راهبری شرکتی در سراسر سازمان را بر عهده دارد. نقش کمیته حسابرسی بعنوان یکی از کمیته های مستقل هیأت مدیره، تمرکز بر جنبه های کیفی گزارشگری مالی به ذینفعان، فرآیند مدیریت ریسک مالی و کسب و کار سازمان و رعایت قوانین، آیین رفتار حرفه ای و الزام های نهادهای قانون گذار است.
عملکرد، یکی از مفاهیم بنیادین در مدیریت محسوب می شود، چرا که بسیاری از وظایف مدیریت براساس آن شکل می گیرد. عملکرد به چتری تشبیه می شود که تمامی مفاهیم مورد نیاز، برای دستیابی به موفقیت و فعالیت های مرتبط با آن را پوشش می دهد.
ارزیابی عملکرد فرآیندی است که به منظور آگاهی از عملکرد و ارائه بازخوردهای لازم جهت بهبود و ارتقای عملکرد به انجام می رسد. از این رو، استقرار نظام کنترل و ارزیابی عملکرد عاملی حیاتی برای پیاده سازی مؤثر استراتژیها محسوب می شود. فقدان چنین نظامی، موجب عدم اطلاع مدیران از چگونگی انجام فعالیت های درون سازمانی و نیز شرایط حاکم بر محیط بیرونی سازمان می شود که این امر می تواند منجر به کاهش کارایی و اثر بخشی سازمان شود. با این وصف، سازمان ها برای حصول اطمینان از تحقق برنامه های خود و همچنین رضایت ذینفعان ، باید با استفاده از روش های علمی و با به کارگیری شاخص های کمی و کیفی مناسب عملکرد خود را مورد پایش مستمر قرار دهند.
تشکیل کمیته های حسابرسی در ایران طی سالهای اخیر یکی از مهمترین اقدامات شرکتها در راستای راهبری بنگاه است. به دنبال تصویب منشور کمیته حسابرسی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار اظهار نظرهای متعددی در رابطه با کارکردها و اثربخشی واقعی آن ارائه شده است. بسیاری از خبرگان و پژوهشگران معتقدند کمیته های حسابرسی با موانع متعددی در راه دستیابی به اهداف خود مواجه است و باید آسیبها و چالشهایی که مانع عملکرد اثربخش کمیته های حسابرسی است شناسایی شود.
ارزیابی عملکرد کمیته حسابرسی، فرآیندی مؤثر برای توسعه و ارتقای اثربخشی کمیته است. کمیته باید اثربخشی عملکرد خود و نقش نظارتی خود را ارزیابی کند و این کار فرصتی را برای شناسایی راههای توسعه و بهبود اثربخشی کمیته حسابرسی در کشورها فراهم می کند.
به موجب منشور کمیته حسابرسی ( که در تاریخ ۲۳/۱۱/۱۳۹۱ به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده است) ، کمیته باید ارزیابی منظمی از عملکرد خود اعم از عملکرد هر یک از اعضاء و کمیته داشته باشد و آن را گزارش کند.
در ایران، علیرغم الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار مبنی بر تشکیل و استقرار کمیته های حسابرسی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و همچنین صرف وقت مدیران و هزینه های قابل توجه، در صورتیکه مکانیزمی در خصوص سنجش عملکرد کمیته های حسابرسی برقرار نگردد، دستیابی به اهداف مد نظر جهت تشکیل و استقرار کمیته های حسابرسی نیز میسر نمی گردد.
از سوی دیگر از آنجاییکه به منظور نظارت بر عملکرد کمیته های حسابرسی هیچگونه مقررات جدّی و یا حتی انجام مطالعات پژوهشی و یا ترویجی در این خصوص در کشور به چشم نمی خورد و اغلب مطالعات انجام شده در کشور در این خصوص در ارتباط با موضوع اثربخشی حسابرسی داخلی بوده است، ضرورت انجام این پژوهش و مهمتر از آن استفاده از مدل حاصل از پژوهش در شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس به شدت احساس می شود.
بدین ترتیب با توجه به ضرورت ارزیابی عملکرد کمیته های حسابرسی، این موضوع در قالب پژوهش مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن بصورت ارائه یک مدل قابل اجرا در کشور برای ارزیابی عملکرد کمیته های حسابرسی استخراج گردید که بزودی در قالب یک کتاب به علاقمندان، پژوهشگران و صاحبنظران حرفه ارائه خواهد شد.